‘ละครอิงประวัติศาสตร์ มหรสพน้ำเน่าของชาวบ้าน’ : เสวนาเกือบวิชาการระหว่างนิสิตปริญญาโทกับป้าสารภี

Story by Sorarat Jirabovornwisut

“ทำไมพระสุริโยไทไม่ตบหน้านังท้าวศรีสุดาจันทร์สักฉาด-สองฉาด ปล่อยให้มันยืนด่าฉอดๆอยู่ได้”

ป้าสารภีพูดอย่างมีอารมณ์ขณะดูละครพีเรียดอิงประวัติศาสตร์เรื่องหนึ่งพร้อมๆกับรีดผ้าไปด้วย

“ละครเมโลดราม่าก็อย่างนี้แหละป้า มันต้องเร้าอารมณ์คนดู” ผมคุยไปกินปลาหมึกย่างไป

“ไอ้เมลง-เมโลดราม่านี่มันคืออะไรวะ ?”

แกหันมาถามขณะเอากระบอกฉีดน้ำพรมไปที่กางเกงยีนส์ตัวหนา

ผมคิด พยายามหาคำอธิบายที่แกพอจะเข้าใจ “ก็ประมาณละครน้ำเน่าอะไรอย่างเงี้ยะ”

“ไปหาว่าเรื่องของท่านน้ำเน่า ระวังเหาจะกินหัว นี่มันเรื่องของจ้าวของนายเชียวนา ทั้งพระเทียร พระไชยราชา ขุนวรวงศา ขุนพิเรนทร์นั่นก็มีอยู่จริง สงสารก็แต่พระสุริโยไท ถูกพม่ามันฟันขาดคอช้างตายเพราะช่วยพระสวามี” ป้าสารภีว่าเป็นฉากๆ

“แล้วป้ารู้ได้ไงว่าเรื่องที่ป้าพูดมาเป็นเรื่องจริง ?”

ผมอยาจะเอาตำราว่าด้วยวาทกรรมของมิเชล ฟูโกต์ที่บอกว่าความรู้ทุกอย่างล้วนถูกนำมาใช้เพื่อแสวงหาอำนาจมาให้แกอ่านจริงๆ

“ใครๆเขาก็รู้กันทั้งนั้น ครูบาอาจารย์ที่มหา’ลัยแกไม่สอนมั่งหรือไง”

แน่ะ ! ดูแกย้อน

“ก็สอน-- แต่ก็ไม่เห็นต้องเชื่อ” ผมตอบ ป้าสารภีมองหน้า

“ประวัติศาสตร์มันก็เกิดจากการประกอบสร้างทั้งนั้นแหละ ความจริง-ความลวงอาจจะปะปนอยู่ในบรรทัดเดียวกันก็ได้ ยิ่งละครอิงประวัติศาสตร์ยิ่งแล้วใหญ่ ใส่สีตีไข่ไปเรื่อย อาศัยแต่ว่าถูกใจ ไม่ได้คิดถึงความถูกต้อง”

“แล้วอะไรคือความถูกต้อง ?” ป้าสารภีถาม

เอาแล้วไง กินหางตัวเองเข้าจนได้

“ก็ความจริงไงคือความถูกต้อง... แต่เผอิญมันไม่มี” ผมยักไหล่

ป้าแกถามเสียงสูง “เหรอ ?”

“หรือป้าว่ามี ?” ผมถามแกกลับมั่ง เหงื่อผุดเต็มหน้า น้ำจิ้มปลาหมึกย่างเผ็ดชะมัด

ป้าสารภีเอาเตารีดรุ่นโบราณหุ่นเทอะทะรีดย้ำๆบนกางเกงยีนส์ตัวเก่า

“ถ้าอยากรู้ข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ ทำไมไม่ดูสารคดีล่ะ คนดูละครก็ดูกะเอามันด้วยกันทั้งนั้น แต่ป้าว่าของทุกอย่างมันก็ต้องมีเค้าความจริงอยู่บ้างล่ะ จะมากจะน้อยก็แล้วแต่ ถึงแม้เรื่องโกหกพกลมก็ยังต้องกุมาจากเรื่องจริงเลย นับประสาอะไรกับเรื่องในละคร” ป้าสารภีพูดจบ ละครก็ตัดเข้าโฆษณาพอดี ผมมีสมาธิเถียงกับแกจริงๆจังๆแล้ว

“ก็มีส่วนถูก แต่ไม่ถูกทั้งหมด คนเขียนบทเขา ‘สร้างเรื่อง’ ปะติดปะต่อเพิ่มมาเพื่อจะนำเสนอบทบาทของสตรีตามแนวคิดเฟมินิสม์ยกย่องเชิดชูว่าแท้จริงแล้วผู้หญิงต่างหากที่อยู่เบื้องหลังอำนาจและความสำเร็จของผู้ชายซึ่งในที่นี้ก็คือพระมหากษัตริย์... แล้วไง ?”

“แล้วความรู้สึกของพระวิสุทธิ์ฯที่ต้องสูญเสียพระสุริโยไทในการศึก แล้วยังต้องส่งองค์ดำกับพระสุพรรณกัลยาไปเป็นตัวประกันที่หงสา มันไม่จริงตรงไหนวะ อารมณ์ลูกที่ต้องเสียแม่ อารมณ์แม่ที่ต้องเสียลูก เป็นใครหน้าไหนก็ต้องสะเทือนใจทั้งนั้น”

แกเอากางเกงยีนส์จับใส่ไม้แขวน ก่อนหยิบเสื้อเชิ้ตแขนยาวบนราวมารีดต่อ

“โอเค ! แล้วป้าจะอธิบายมหรสพตบตีกันของเหล่าเมียหลวง-เมียน้อยที่แยกข้างเป็นมุมแดง-มุมน้ำเงิน เหมือนกันหมดทั้งพม่าทั้งไทยในละครเรื่องนี้ว่ายังไง”

ผมดูดน้ำเย็นในกระติกทั้งๆที่รู้ดีว่าน้ำอุ่นช่วยบรรเทาอาการเผ็ดร้อนได้ดีกว่า

“กะอีแค่เรื่องการมุ้งยังจัดการไม่ได้ นับประสาอะไรกับเรื่องการปกครองบ้านเมืองเล่า ความขัดแย้งแบ่งพรรคแบ่งพวกกันทุกวันนี้ มันก็เริ่มมาจากเรื่องของครอบครัวๆเดียวนั่นแหละ”

ถึงอยากรู้ แต่ก็ไม่กล้าถามว่าป้าสารภีแกอยู่สีไหน

“งั้นละครอิงประวัติศาสตร์ที่ฉายให้ดูก็ไม่ต่างจากเรื่องน้ำเน่าทั่วไป ถึงแม้ว่าจุดหมายปลายทางจะอยู่ที่การเทิดพระเกียรติพระมหากษัตริย์ แต่เนื้อหาก็ยังวนเวียน ซ้ำซากอยู่กับเรื่องผัวๆเมียๆ ชิงรักหักสวาท ตบจูบ ประโลมโลกย์ไปวันๆ ไม่ต่างอะไรกับลิเกของพวกชาวบ้าน”

“แล้วแกไม่ใช่ชาวบ้านเรอะ”

แกเอากระบอกฉีดน้ำอันเก่าพ่นไปที่เสื้อเชิ้ตตัวใหม่ ผมไม่ตอบ ขี้เกียจต่อปากต่อคำกับแก

“ละครก็คือกระจกส่องสะท้อนสังคม ที่ลิเกหรือละครน้ำเน่าของไทยมีแต่เรื่องผัวๆเมียๆมานมนานกาเลก็เพราะว่าสังคมไทยให้ความสำคัญกับสถาบันครอบครัวมาก ไม่ว่าข้า-จ้าว-บ่าว-นาย ไพร่หรือผู้ดี ต่างก็ถูกกล่อมเกลามาจากครอบครัวเป็นพื้นฐานกันทั้งนั้น”

“ถ้าเป็นอย่างที่ป้าพูดก็แสดงว่าสังคมไทยสอนให้มีผัวเดียวเมียเดียวงั้นสิ ไม่เห็นจะจริงเลย ทีขุนแผน พระอภัยมณี ยังมีเมียตั้ง 5-6 คน”

“ก็ไม่เชิง เรียกว่าสอนให้รู้จักหลักในการครองเรือนมากกว่า ดูอย่างบุเรงนองสิ ได้ชื่อว่าเป็นผู้ชนะสิบทิศ แต่กลับแพ้ทางถูกบรรดาเมียๆ ที่อาศัยร่วมชายคาเดียวกันทำพิษ”

ป้าสารภีตบเข่าฉาดเบ้อเร่อจนผมตกใจ “มันต้องอย่างนั้นสิ ตอกกลับมันไปบ้าง อย่าเอาแต่นิ่ง”

แกไม่ละสายตาจากละครฉากสุดท้ายที่ท้าวศรีสุดาจันทร์ถูกพระสุริโยไทตอบโต้แบบนิ่มๆจนต้องหนีกลับไปตำหนักตัวเองด้วยความคับแค้นใจ

“ว้า! จบซะละ” แกบ่นอุบด้วยความเสียดาย ก่อนตั้งหน้าตั้งตารีดเสื้อให้ลูกค้าของแกต่อ

“ดูเหมือนป้าจะชอบละครน้ำเน่านะ” ผมจิ้มหนวดปลาหมึกชิ้นสุดท้ายใส่ปาก เผ็ดจนลิ้นชาไปหมด

ป้าสารภีกลับเสื้อเชิ้ตรีดด้านหลัง “แกก็ดูเหมือนจะไม่ชอบละครไทยเอาซะเลย”

“ป้าไม่คิดว่าละครพวกนี้มอมเมามั่งเหรอ” ผมดูดน้ำเย็นจนเกลี้ยงกระติก

“แกคิดว่าคนดูโง่นักรึไง ถึงได้แยกแยะดี-ชั่วไม่ออก ถูกสนตะพายจูงจมูกไปเรื่อยๆ”

“...........”

ป้าสารภีจ้องหน้าผม ผมก็จ้องหน้าป้า เราจ้องหน้ากัน

“ความคิดที่ว่าละครไทยน้ำเน่า ไร้สาระ มันฝังหัวเสียจนใจแกมืดบอด มองไม่เห็นคุณค่าที่ซ่อนอยู่ข้างใน ป้ามันความรู้น้อย จะให้ปีนกะไดดูละครยากๆแบบแกคงไม่ไหว แต่ถึงยังไงป้าก็เชื่อว่าละครทุกประเภทย่อมมีคุณค่าอยู่ในตัวของมันเอง ขึ้นอยู่กับว่าละครอะไรจะถูกจริตและรสนิยมใครมากกว่า”

ผมมอง end-title ละครที่จบลงสลับกับป้าสารภีด้วยสายตาที่แปลกไป

ป้าสารภีพ่นละอองน้ำลงบนแขนเสื้อ ก่อนหยิบเตารีดมาไถย้ำๆอย่างที่เคยทำมาทั้งชีวิต

“ทำไมป้าไม่ใช้ตารีดไอน้ำล่ะ สะดวกกว่า รีดเรี่ยมกว่าตั้งเยอะ” ผมถาม

ป้าสารภีเงยหน้าขึ้นมายิ้มจนเห็นฟันปลอมเหลืองอ๋อย

“ก็มันไม่ถนัดนี่หว่า !”

ผมลาป้าสารภีกลับบ้าน ใจยังคุกรุ่นคิดถึงสิ่งที่แกพูด กะว่าจะลองเปิดใจให้ “ละครน้ำเน่า”ดู

ความคิดหนึ่งแวบเข้ามาในหัว...

“หรือว่าสังคมไทยจะเป็นสังคมน้ำเน่า ?”

ขณะเดินผ่านสะพานปูนข้ามคลองแสนแสบ หูผมได้ยินเสียงชาวบ้านทะเลาะกันล้งเล้งเรื่อง

...ผัวหนีไปมีกิ๊ก !!!






Cover Illustration by PankTango